Het Enneagram – letterlijk: Negen Typen – is een typologie van motivaties die gebaseerd zijn op onbewuste dwangmatige reactiepatronen in denken, doen en voelen. Het model brengt negen typen of “lenzen” in kaart waaruit de mens bestaat. Op 1 van die Typen scoor jij het meest. Een van die Typen zet jij het liefst de bril op. Zo beleef en bekijk jij jezelf en de wereld om je heen. Je bént dat type niet (tegen hokjesdenken), je herkent jezelf er het meest in.
Negen enneagram-typen worden beschreven vanuit de manier waarop ze in het leven staan. Het model beoogt inzicht te geven in het eigen karakter en de relaties met anderen. Het enneagram probeert ook bewustwording te creëren voor de aanleg die elk type heeft voor hogere kwaliteiten, zoals empathie, alwetendheid en liefde.
Elk van de negen persoonlijkheidstypen van het enneagram heeft zich gevormd rond een centrale passie. De passie en de preoccupatie die hieruit voortkomt, bepalen in dit model de levensbeschouwing van elk van de negen typen.
Het enneagram gaat over de terugkeer naar de essentie. Elke passie heeft in een aspect van de hogere deugd van de essentie zijn tegenpool. De mens wordt verondersteld op zoek te zijn naar dat aspect van de hogere deugd dat we missen.
Het diagram bestaat uit negen basismodellen van ons gedrag. Elk mens herkent de negen modellen meestal wel in zijn eigen leven, maar er is er bij de meesten wel één dat dominant is. Het dominante model verklaart waarom wij ons op een bepaalde manier gedragen of een bepaalde kijk op de wereld hebben.
De typering van elk van de negen modellen is een beschrijving van behoeftes, aannames en positieve en minder positieve drijfveren om situaties in het leven aan te gaan. Het type bepaalt in belangrijke mate de bril die opgezet is om problemen te bezien.
Inzicht in het enneagram beoogt mensen te helpen zichzelf en anderen te begrijpen, en in het bijzonder waarom mensen op een bepaalde manier op elkaar reageren. Ook wil het een handvat geven om naar persoonlijke groei te zoeken.
Type EEN is de Perfectionist: realistisch, consciëntieus, grondig en principieel
Type TWEE is de Helper: warm, betrokken, hulpvaardig en verzorgend
Type DRIE is de Presteerder: energiek, optimistisch, zelfverzekerd en doelgericht
Type VIER is de Romanticus: gevoelig, warm en scherpzinnig
Type VIJF is de Waarnemer: introvert, leergierig, analytisch en inzichtelijk
Type ZES is de Loyalist: verantwoordelijk, betwijfelend, betrouwbaar en loyaal
Type ZEVEN is de Avonturier: energiek, levendig en optimistisch
Type ACHT is de Baas: direct, onafhankelijk, zelfverzekerd en beschermend
Type NEGEN is de Vredestichter: ontvankelijk, goedaardig en ondersteunend
De negen types verhouden zich in een gestructureerde wijze tot elkaar. Als iemand ontspannen en effectief is (in veilige omstandigheden) neemt hij de goede eigenschappen van een bepaald ander type over (in het plaatje tegen de pijlen in) en als iemand juist gespannen is (in stressvolle omstandigheden) neemt hij de slechte eigenschappen van weer een ander type over (met de pijlen mee).